Van metrostation tot veerboot: kunst van Roger Raveel vind je op de meest onverwachte plaatsen
De Belgische kunstenaar Roger Raveel (1921-2013) zou dit jaar 100 geworden zijn. Raveel wordt beschouwd als een van de belangrijkste na-oorlogse Belgische kunstenaars. Het Raveeljaar geeft ons de kans om zijn werk (opnieuw) te ontdekken en dat kan op de meest onverwachte plaatsen. Door de coronamaatregelen zijn die op dit moment niet allemaal toegankelijk. Via archiefmateriaal kunnen we je toch meenemen naar vier locaties in het gezelschap van de meester.
Metrostation Merode in Brussel
Het meest toegankelijke werk van Roger Raveel is te zien in het metrostation Merode in Brussel. Wie er soms passeert heeft er misschien nog nooit bij stilgestaan, maar het monumentale schilderij van 14,5 bij 3 meter is een mooie introductie tot zijn oeuvre.
BEKIJK - Roger Raveel omschrijft het werk als een "humoristisch protest" (VRT-archief, 1980):
Raveel speelt met het contrast tussen abstracte vlakken en realistische figuren. Typerend zijn ook de felle kleuren, witte vierkanten en spiegels. Tegen een banale betonnen scheidingsmuur plaatst hij de Bijbelse figuren Adam en Eva geïnspireerd op “Het Lam Gods” van de middeleeuwse meester Jan Van Eyck.
De titel van het schilderij, “Vive la sociale”, verwijst naar Ensor, de vader van de moderne schilderkunst in België. Ook Raveel zelf staat op het werk afgebeeld met een schilderij in zijn hand.
Kelder van het Kasteel van Beervelde
De muurschilderingen in de kelder van het Kasteel van Beervelde betekenden de grote doorbraak voor Roger Raveel. Speciaal voor dit jubileumjaar zijn ze gerestaureerd. Raveel kreeg de opdracht in 1966 van graaf Charles de Kerckhove de Denterghem die in de kelder van het kasteel een ontspanningsruimte wou maken voor zijn zonen.
Raveel zag zijn kans schoon om een totaalervaring te creëren. Hij wou kunstwerk laten overvloeien in de omgeving en de omgeving in het kunstwerk.
BEKIJK - Roger Raveel vertelt dat hij absolute vrijheid wou om het werk te creëren (VRT-archief - 1991):
Raveel schakelde de hulp in van drie jongere kunstenaars: Raoul De Keyser, Etienne Elias en Reinier Lucassen. De Nieuwe Visie was geboren. Raveel zelf was een voorloper van die schilderstijl. "Ik was er al twintig jaar mee bezig voor het een naam kreeg", zei hij hierover. Eind jaren 40 voelde hij al aan dat hij niet anders kon dan anders naar de dingen kijken dan tien, twintig, honderd jaar geleden. Puur via de waarneming ging hij op zoek naar het wezen van de dingen.
Momenteel is de kelder van het Kasteel van Beervelde niet toegankelijk voor het publiek door de strenge coronamaatregelen. Zodra de maatregelen versoepelen zullen er bezoeken georganiseerd worden in samenwerking met het Roger Raveel Museum.
Kapel Maria Hulp der Christenen in Machelen
Roger Raveel woonde en werkte zijn hele leven in Machelen, een dorp aan de Leie (deelgemeente van Zulte). Hoewel hij geen diepgelovig man was, richtte hij op vraag van de pastoor de kapel in zijn dorp in. Veel van zijn generatiegenoten, zoals zijn vriend Hugo Claus, hebben geleden onder het strenge katholicisme, maar Raveel had naar eigen zeggen geen slechte ervaringen met de kerk.
Hij dacht ook aan de kapel die de Franse moderne kunstenaar Matisse ontwierp in Vence. Daarover zei zijn grote voorbeeld Fernand Léger ooit dat Matisse met die kapel "de godsdienst van de vreugde heruitgevonden had". Raveel zelf zette daar in zijn kapel "de religie van het leven" tegenover. Hij verfraaide het volledige interieur met fresco's, schilderijen, een grote sculptuur in keramiek en een glas-in-lood-raam.
BEKIJK - Roger Raveel vertelt dat hij geen politiek of religieus statement wou maken met de kapel (VRT-archief - 1993):
In Machelen kreeg Raveel ook een eigen museum. Ook op andere plekken in het dorp liet hij zijn sporen na. Zo vind je in de Karperstraat de "Muur van de Verbeelding", een betonnen constructie van bijna 40 meter lang, waarin hij zijn typische vormtaal verwerkt.
Momenteel is de Raveelkapel niet toegankelijk voor het publiek door de strenge coronamaatregelen. Zodra de maatregelen versoepelen zullen er bezoeken georganiseerd worden in samenwerking met het Roger Raveel Museum. Ook tijdens Open Monumentendag op 11 en 12 september zal de Raveelkapel zijn deuren openen.
Het Roger Raveel Museum zelf is wel open. Er is ook een Raveelwandelroute uitgestippeld in de buurt.
Veerboot en gebouw Zeewezen in Oostende
In Oostende en Nieuwpoort varen veerboten uit die de stempel van Roger Raveel dragen. De kunstenaar heeft de boten een naam gegeven en beschilderd. Ze heten Roger Raveel, Het Rode Vierkant op de Zee en De Nieuwe Visie.
In Oostende zet de veerboot gratis voetgangers en fietsers over van het centrum naar de Oosteroever en omgekeerd. In Nieuwpoort vaart het veer tussen het centrum en het natuurreservaat. Klik hier voor meer info over de uurregeling.
In de haven van Oostende nam Roger Raveel ook het gebouw van het Zeewezen onder handen. Hij bracht er een reeks muurschilderingen aan die vertrekken vanuit de centrale hal en uitvloeien naar de gangen. Hij liet zich inspireren door het gebouw, de zee en de scheepvaart, maar ook door de mensen die in het gebouw werkten.
BEKIJK - Roger Raveel, architect Marc Felix en nautisch dienstchef Edmond Legein vertellen over hoe het kunstwerk tot stand kwam (VRT-archief, 2001):
Het gebouw van Zeewezen is niet toegankelijk voor het publiek. Momenteel zijn er werken aan de gang, daardoor kan het ook niet uitzonderlijk worden opengesteld.
Raveel 100!
Het hele jaar door wordt Roger Raveel gevierd met tentoonstellingen, poëzie, wandelingen en tal van andere activiteiten.
Dit weekend opent een expo over Roger Raveel in het museum Mudel in Deinze, volgende week donderdag start een grote retrospectieve in Bozar in Brussel en eind maart eert ook het Roger Raveel Museum in Machelen de kunstenaar met een tentoonstelling.
Nog tot eind maart is er op bijna 70 locaties in Zulte raampoëzie te lezen over Raveel, met gedichten van onder meer Paul Demets, Hugo Claus en Rutger Kopland.
Op 28 maart zendt Canvas de documentaire "Wij, Roger Raveel". Pieter Verbiest en Betrand Lafontaine gingen met de camera op pad in Machelen op zoek naar getuigen die de schilder goed gekend hebben.
Raveel zou 100 geworden zijn op 15 juli. Het weekend daarvoor is er een groot dorpsfeest in Machelen. Het Raveeljaar is daar ook begin dit jaar op gang getrapt met een muzikale hommage, de compositie "Raveeliana" van Bart Van Kerckhove.
BEKIJK - de muzikale hommage "Raveeliana" vanuit het Raveelmuseum in Machelen: