Lijst van 300 boeken moet evenwicht brengen in "te blanke en te westerse" bibliotheken
Vijftig opiniemakers en academici hebben een lijst opgesteld die de diversiteit in bibliotheken moet verhogen. De collecties van de bibs zouden te blank en te westers zijn. "Voor ons is politieke correctheid geen scheldwoord", zegt initiatiefnemer Ludo Segers.
Op vraag van de vzw Hand in Hand tegen Racisme hebben vijftig deelnemers suggesties doorgegeven van boeken, films of muziek die een niet-westers perspectief bieden. Opiniemakers zoals KVS-directeur Michaël De Cock en CD&V'er Youssef Kobo droegen bij aan een lijst van in totaal 300 titels.
Hand in Hand tegen Racisme vindt dat Vlaamse bibliotheken de geschiedenis te veel belichten vanuit het perspectief van de blanke. De lijst van de vzw moet bibliotheken inspireren tot nieuwe aankopen, of een apart hoekje in de bib.
Dat zal niet nodig zijn voor Congo van David Van Reybrouck, ook al laat dat boek de Afrikaan zelf aan het woord. Maar wie heeft al gehoord van De Rif, levend erfgoed van Achraf Bellaali, laat staan dat u het al gelezen hebt?
Blank superioriteitsgevoel
Volgens de initiatiefnemers is er een kleurrijkere blik op de geschiedenis nodig om het racisme in onze samenleving aan te pakken.
"Het racisme is er niet zo maar gekomen, maar komt voort uit ons koloniaal verleden", zegt Ludo Segers, voorzitter van Hand in Hand tegen Racisme. "500 jaar westerse overheersing met slavernij, kolonisatie, dwangarbeid en massamoorden zijn verantwoord door een blank superioriteitsgevoel. Dat is nog altijd niet verdwenen, onder andere in de collecties van onze bibliotheken."
Segers vraagt niet om boeken zoals Robinson Crusoe of Kuifje in Afrika voor goed uit de rekken te halen. Zijn campagne richt zich op positieve actie en het stimuleren van aandacht voor de boeken uit hun lijst.
'Er zitten onbewust racistische en koloniale teksten in onze bibliotheken'
"Door boeken te laten verdwijnen wordt hun verkeerde wereldbeeld niet rechtgezet, wel door boeken met een andere kijk aan te bieden."
Schrijver Lucas Catherine is genomineerd met een boekje over Leopold II en hij vindt de lijst "een zeer goed initiatief waar ik ten zeerste achter sta". Historica Gitta Deneckere (UGent) deed er niet aan mee, maar vindt het goed "dat ze er zo op wijzen dat er onbewust racistische en koloniale teksten in onze bibliotheken zitten".
VVBAD, de beroepsvereniging van Vlaamse bibliothecarissen, is voorzichtig positief. "Het is goed dat een campagne aandacht vraagt om de diversiteit in onze collecties extra in de kijker te zetten. Het is sowieso al de taak van bibliotheken om een divers publiek te bereiken."
Nieuwe canon
Toch zijn er ook bedenkingen. Een Gentse historicus weigerde mee te werken aan "een nieuwe canon, die de oude moet vervangen".
"Dit is de lezer betuttelen," zegt filosoof Maarten Boudry (UGent), "vanuit een misplaatst, collectief schuldgevoel voor het verleden. Het is typisch christelijke boetedoening, erg westers eigenlijk."
'Dit soort politieke correctheid drijft mensen recht in de handen van populisten'
Boudry wijst erop dat de koloniale periode inderdaad een gruwelijke pagina is in de vaderlandse geschiedenis, maar hij is ervan overtuigd dat deze lijst een averechts effect zal hebben.
"Mensen zullen nog meer van die boeken wegkijken als je ze zo gaat labellen", zegt Boudry. "Ze zijn allergisch voor die politieke correctheid. Sommige blanken hebben nu al het gevoel dat ze zich voortdurend moeten excuseren en voor de rest hun mond moeten houden. Dit is wat hen recht in de handen van populisten zoals Trump drijft."
Extreemrechts
Initiatiefnemer Ludo Segers zou dan regelrecht het tegenovergestelde bereiken van wat hij met Hand in Hand tegen Racisme nastreeft. Maar hij gelooft in zijn project.
"We kennen de stelling dat we moeten zwijgen over racisme omdat het populisten stemmen oplevert", zegt Segers. "Maar ik vind dat we de dingen moeten durven benoemen, zonder angst dat dit extreemrechts in de hand zou werken. Voor ons is politieke correctheid geen scheldwoord."