Hoe worden slachtoffers van de watersnood psychisch opgevangen? "Probeer niet jezelf uit het moeras te trekken"

“We begeleiden momenteel de 31 families waarbij de watersnood dodelijke slachtoffers heeft geëist, daarnaast ondersteunen we families van de vermiste personen”, vertelt Sophie Vandecruys, beleidsadviseur en nationale coördinator van slachtofferbejegening van de federale politie.

“Wij vangen mensen op die zoeken naar hun naasten", gaat Vandecruys verder.  "Er wordt een interview afgenomen, waarbij we zo veel mogelijk informatie verzamelen over de vermiste persoon, wat een zeer emotioneel gebeuren is. Er is hoop om de persoon terug te vinden, maar tegelijk ook het besef dat de uitkomst een overlijden kan zijn.”

De dienst begeleidt mensen in het volledige proces. "We brengen goed nieuws als we iemand terugvinden, maar moeten ook het slechte nieuws brengen. We ondersteunen mensen bij het afscheid nemen van hun dierbaren en gaan ze bijstaan met de praktische zaken, zoals het contacteren van een begrafenisondernemer", aldus Vandecruys. 

“Deze ondersteuning en het beantwoorden van al hun vragen is cruciaal voor hun verwerkingsproces. Na de crisismomenten verwijzen we de slachtoffers door naar andere diensten waaronder slachtofferhulp voor een begeleiding op langere termijn", gaat Vandecruys voort.

 "Je voelt dat mensen ondanks de zeer intense en penibele situatie ook waardering tonen aan het team."

Ook VUB-professor klinische psychologie Marie Vandekerckhove beaamt het belang van goede mentale ondersteuning. “Voorvallen van dergelijke dramatische en drastische aard zijn zeer overweldigend. Daardoor kan je niet meteen met rouw starten en net dat is essentieel voor de verwerking”, zegt Vandekerckhove. "We zijn het niet gewoon om met dit soort rampen om te gaan."

Volgens de professor zie je tijdens de eerste momenten na dergelijke ramp vaak een soort derealisatie optreden: de werkelijkheid dringt nog niet door. "Je gaat in overlevingsmodus om te kunnen handelen", aldus Vandekerckhove.  "Je hebt naasten verloren, een huis verloren, ... logischerwijs dat het verwerkingsproces niet meteen start. Maar op termijn is het wel belangrijk dat het op gang komt", gaat de professor voort.

"Wanneer verdriet en verlies onverwerkt blijven, kunnen ze een invloed uitoefenen op het dagelijks leven. Ze kunnen zich uiten in kwaadheid, depressiviteit of een posttraumatische stresstoornis, waarbij de traumatische gebeurtenis telkens opnieuw beleefd wordt.”

Het is makkelijker om je rouw na zo'n schokkende gebeurtenis te verwerken in contact met anderen, volgens professor Vandekerckhove. "Je kan in gesprek gaan met iemand die geoefend is om met pijn en verlies om te gaan. Maar ook naasten kunnen erg veel betekenen. Het hoeft niet meteen betaalde medische hulp te zijn", benadrukt de professor.  “Je moet jezelf niet uit het moeras proberen te trekken, laat een vertouweling je daarbij helpen."

Zowel slachtoffers, nabestaanden als getuigen kunnen contact opnemen voor slachofferhulp met een Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW). "Maar in Vlaanderen is er nog geen enkele aanmelding geweest na de watersnood voor slachtofferhulp", zegt Ann Castrel beleidscoördinator CAW. Het zwaartepunt van de ramp ligt in Wallonië, toch vindt Castrel het belangrijk dat mensen weten dat ook zij bijstand bieden bij dit soort rampen.

“Als mensen het proces alleen doormaken, zie je soms dat ze het gevoel ervaren dat ze niet worden verder geholpen. Ze moeten veel instanties contacteren en voelen zich van het kastje naar de muur gestuurd, dit fenomeen heet secundaire victimisatie", meldt Castrel. Slachtofferhulp wil dit voorkomen en gaat mensen begeleiden ook bij deze praktische zaken. 

“We wijzen een duidelijke weg naar verschillende instanties en zorgen dat alles meer gestroomlijnd verloopt, daarnaast bieden we ook emotionele ondersteuning aan."