Het was een bewogen dag woensdag voor justitieminister Paul Van Tigchelt (Open VLD). ’s Ochtends werd hij geconfronteerd met de weerzinwekkende folterbeelden uit de Antwerpse gevangenis, ’s middags moest hij zich verdedigen in de Kamercommissie Justitie waar de (rechtse) oppositie om zijn ontslag riep en ’s avonds wachtte hem een minstens even pittig debat in de Tafel van Gert op Play 4.

Rik Torfs, kerkjurist en hoogleraar aan de KU Leuven, noemde de feiten “vreselijk en hallucinant” en vindt dat de overheid een grote verantwoordelijkheid treft. “Die slaagt er blijkbaar niet in om het penitentiair beleid onder controle te krijgen, sluit veel te veel mensen op in één cel, spreekt te veel gevangenisstraffen uit en wil nu zelfs de korte gevangenisstraffen absoluut uitvoeren, met nog meer overbevolking tot gevolg”, aldus Torfs die het heeft over “een verschrikkelijke zaak die niet genoeg kan aangeklaagd worden”.

Ook Joris van der Aa, misdaadjournalist bij Gazet van Antwerpen, spaart het Belgische justitiebeleid niet. “Dit geval toont aan het beleid niet een beetje gefaald heeft, maar gewoon gigantisch faalt. Dat dit kan gebeuren, je kan daar geen uitleg voor geven.”

Plaatsen bij gecreëerd

Minister Paul Van Tigchelt ontkent de schrijnende situatie in de Belgische gevangenissen niet, maar probeerde de eigen verantwoordelijkheid in perspectief te zetten. Van Tigchelt stelde dat het probleem van overbevolking zich al sinds de jaren zeventig stelt en dat het plaatstekort vandaag lager is dan tien jaar geleden. “Wij hebben deze legislatuur al 1.200 plaatsen bij gecreëerd en we gaan de komende maanden nog 400 plekken bij creëren”, aldus nog de minister. Van Tigchelt verwees ook naar het nieuwe strafwetboek waaraan gewerkt wordt, waar in zal staan dat een gevangenisstraf enkel nog zal worden opgelegd als er geen alternatieve straffen mogelijk zijn.

Zowel Torfs als Van der Aa zijn het niet eens met de nieuwe praktijk om ook korte gevangenisstraffen effectief uit te voeren. “Dat gaat toch niet op een moment dat de gevangenissen overvol zitten, dat ziet toch elk klein kind?”, aldus Van der Aa, die ook sceptisch is dat er in de nabije toekomst snel veel zal veranderen. “In 1996 werd aangekondigd dat Antwerpen een nieuwe gevangenis zou krijgen. Ze is nog niet eens klaar.”

Torfs deed een oproep aan de minister. “Ik vind dat u als minister van Justitie moet zeggen: ‘Kijk, we hebben niet de nodige capaciteit, we moeten nu prioriteiten stellen. Die zijn niet de uitvoering van de korte gevangenisstraffen, wel een menswaardig gevangenisbeleid’.”

“Vorige regeringen voerden lapmiddelen in, vandaag is er een beleid”, verdedigde de minister zich. “Maar ik kan geen wonderoplossingen toveren en krijg dit probleem niet op 1-2-3 opgelost.”

Misplaatste grap

Geconfronteerd met de opmerking dat de oppositie om zijn ontslag vroeg, antwoordde de minister doodernstig. “Ja, ik ga sebiet naar de koning om mijn ontslag aan te bieden ...”. Om er na enkele seconden stilte aan toe te voegen dat het om “een mopje” ging. Na enige consternatie bij de tafelgasten en een opmerking van Rik Torfs dat “ik daar toch vandaag geen grappen over zou maken”, erkende Van Tigchelt dat hij even uit de bocht ging. “Grappen daarover zijn misplaatst, excuses daarvoor.”

Toch had Van Tigchelt moeite met de zware kritiek aan zijn adres. “De feiten zijn nog maar amper gepleegd, of de hakbijl gaat al naar beneden en er worden meteen verantwoordelijken aangeduid.”