Het zomerakkoord van Michel I is een politieke clusterbom
De politieke actualiteit volgens Carl Devos.
Bij de voorstelling was duidelijk dat het zomerakkoord van Michel I een politieke clusterbom is. Het valt uiteen in vele kleine maatregelen, waarvan de volle impact pas na de zomer duidelijk wordt. Als er ook meer zicht is op de financiële afrekening van de aankondigingen en besparingen. Maar nu al blijkt dat, naast de spanning die deze evidente onzekerheden meebrengen, minstens twee dossiers voor springstof kunnen zorgen. Ook na het zomerakkoord is Michel I in onderling wantrouwen gestut.
Hoe meer details bekend raken, hoe groter het bereik van het akkoord. Sociale-uitkeringsfraudeurs worden zwaarder aangepakt, werklozen zullen sneller op basis van hun competenties beoordeeld worden, bedrijfswagens worden duurder voor de ondernemingen, werkloze 50-plussers zien hun pensioen dalen. Gênant dat net dan, niet toevallig, bekend wordt dat de Vlaamse minister-president zijn schepenpensioen met zijn huidige wedde combineert.
De coalitiepartners houden elkaar zo in een verstikkende houdgreep
Voor het functioneren van Michel I zijn Arco en de abonnementstaks evenwel het meest cruciaal. Beide illustreren dat ook het zomerakkoord geen godsvrede bracht. De structurele spanning blijft voortbestaan.
De Arco-regeling getuigt zelfs van triest cynisme. N-VA trivialiseert het Arco-luik uit het zomerakkoord tot simpelweg de bevestiging en louter de uitwerking van het compromis dat erover tijdens de regeringsonderhandelingen is gesloten. Ze wil haar toegeving, in tegenspraak tot eerdere klare taal van N-VA, minimaliseren: volgens het zomerakkoord is de financiële bijdrage van Beweging.net tot de Arco-deal immers nochtans zeer bescheiden, de rest is belastinggeld. Dat blijft zonneklaar, ook nadat de regering politieke camouflage zocht onder de 'privatisering' (door Belfius) van de Arco-deal. Die verhuis stopt de politisering van dit dossier geenszins.
Bij N-VA verdedigen ze hun woordbreuk met het verweer dat zonder hen de bijdrage van Beweging.net nog kleiner zou zijn. En fluisteren ze opvallend luid dat Europa deze constructie met belastinggeld wellicht toch niet goedkeurt. Het is vrij ongezien dat een coalitiepartner niet eens de hoop verbergt dat een cruciaal deel van een complex compromis juridisch zal sneuvelen. Dat is spotten. Bij CD&V zijn ze gealarmeerd. Die partij wordt als de politieke 'eigenaar' van de Arco-deal gezien, hoewel getroffen coöperanten helemaal niet enkel voor christendemocraten stemmen. Integendeel. Volgens CD&V houdt de deal Europees wel stand.
Geen spatje rechtvaardigheid
Dat is niet het enige zorgenkind voor CD&V, dat in een pessimistisch scenario met lege handen komt te staan. Over de heffing op effectenrekeningen - een fiscale revolutie - werd de voorbije weken druk gespeculeerd. Ze geldt enkel voor particulieren. Vermogenden met vennootschappen ontsnappen. Niet-beursgenoteerde aandelen zouden er ook buiten vallen. Zouden, want details zijn er inderdaad nog niet. Net daarom kon de rijkentaks de voorbije week in analyses snel uitgehold worden.
Niet verwonderlijk dat het ACV snoeihard was. In het liberale zomerakkoord, met flexibilisering en belastingvrijstelling, zit veel dat moeilijk voor hen ligt. De taks op effectenrekening maakt volgens het ACV, dat geen spatje rechtvaardigheid ziet, niets goed. Bij CD&V willen ze vermijden dat ze, zoals na de taxshift van juli 2015, weer als verliezer worden weggezet. Ze zijn niet opgezet met de kritiek uit het christendemocratisch middenveld. Vooral omdat het ACV soms harder dan alle andere oppositiestemmen klinkt. Zelfs de stelling dat volgende regeringen de abonnementstaks kunnen verhogen of de vrijstelling verlagen, het horrorscenario van Open VLD, wordt bij CD&V opgehaald.
Ondertussen moet Michel blijven koorddansen. Het risico dat zijn coalitiepartners elkaar in de voet schieten, in de aanloop naar de verkiezingen van oktober 2018, blijft immers groot
Ook hier zal CD&V offensief moeten reageren. Uit de notificaties van de ministerraad van 28 juli over de effectentaks blijkt dat die slaat op Belgische én buitenlandse effectenrekeningen en alle aandelen (beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde) gehouden door natuurlijke personen. Maar nog steeds geloven weinigen buiten CD&V dat die 254 miljoen zal opbrengen. Als de taks al juridisch houdbaar is. Een tweede speculatietaks dreigt.
CD&V zal Van Overtveldt wel op die 254 miljoen afrekenen. Hij moet dat bedrag via de uitwerking bij elkaar zoeken. Indien nodig herhalen ze bij CD&V dat zijn cijfers niet kloppen. Bovendien is Van Overtveldt ook nog niet klaar met zijn eigen projecten (fiscale consolidatie, taxshift, vennootschapsbelasting), CD&V kan daar dus ook moeilijk doen. De inkomsten uit de abonnementstaks moeten ook dienen om de verruimde fiscale vrijstelling voor aandelenbezit - de 'activering van het spaargeld' - mogelijk te maken. Ook Open VLD moet dus hopen dat de nieuwe vermogensbelasting het voorziene bedrag oplevert.
De coalitiepartners houden elkaar zo in een verstikkende houdgreep. Gezien verschillende maatregelen tot in de volgende legislatuur lopen, zien sommigen daar zelfs de voortekenen van Michel II in. Ondertussen moet Michel blijven koorddansen. Het risico dat zijn coalitiepartners elkaar in de voet schieten, tijdens de aanloop naar de lokale en provinciale verkiezingen van oktober 2018, blijft immers groot. Het zomerakkoord is nog geen bewijs van groot herwonnen vertrouwen. Integendeel. Daarvoor moet minstens eerst de duivel in veel details getemd worden.