Mensenrechten mogen de goede sfeer tussen vrienden Trump en Duterte niet bederven

Natuurlijk is er maandag één journalist die zo nodig moet vragen of Donald Trump en Rodrigo Duterte het daarover nog hebben gehad. Duterte ontduikt de vraag: 'Ho! Ho! We geven geen antwoord. Dit is geen persconferentie. We zijn in een bilateraal gesprek', en daar laat hij het bij. Ook Trump lijkt geen enkele zin te hebben de goede sfeer en de fijne verstandhouding met zijn Filipijnse collega te bederven, want die verstandhouding is 'great', zegt de Amerikaanse president, en Duterte zit erbij en grijnst.

Harry Roque, Dutertes woordvoerder, kan er later niet over uit hoe goed het tussen beide presidenten klikt: 'Er zijn grote overeenkomsten in hun denken, hun taal en hun houding.' Zondagavond tijdens een galadiner had de Filipijnse president zelfs een liefdeslied gezongen 'op verzoek van de Amerikaanse commander in chief' voor zijn Amerikaanse gast, en de sfeer van dat diner straalt maandag nog steeds van de gezichten. Niets kan die stemming bederven, zelfs de journalist niet, met zijn nare vraag over de mensenrechten.

Duterte blijkt trouwens net zo'n grote hekel aan journalisten te hebben als Donald Trump: 'Wij hebben veel zaken besproken die van belang zijn voor de Filipijnen en... met jullie in de buurt, als spionnen.' Dat grapje tegen de journalisten gaat er bij Trump in als koek. Ook daarin vinden de twee leiders elkaar.

Mensenrechten

Mensenrechten had eigenlijk het grote pijnlijke onderwerp moeten zijn van de ontmoeting tussen Trump en zijn Filipijnse alter ego. Het Amerikaanse CNN voorspelde dat het gesprek voor Trump 'delicaat' zou worden, 'balancerend tussen lof en openhartigheid'. Trump had zijn gewicht in de schaal moeten gooien om Duterte eindelijk eens rechtstreeks tot de orde te roepen. Duterte had op die voorspellingen alvast gedreigd dat hij dat niet zou laten gebeuren. Hij zou, zei hij, de president botweg zeggen hem 'met rust te laten' als die over mensenrechten zou beginnen.

Wat er precies is gezegd in het bilaterale gesprek tussen Trump en Duterte is niet meer duidelijk geworden. Wat wel duidelijk is, is dat Trump het zijn gastheer niet al te moeilijk heeft gemaakt. Volgens Dutertes woordvoerder, Harry Roque, zijn de mensenrechten zelfs helemaal niet besproken: 'Het onderwerp is niet ter sprake gebracht.' Witte Huis-woordvoerster Sarah Sanders laat dat nog een beetje in het midden. Zij houdt het erop dat de mensenrechten 'vluchtig waren opgekomen' toen de Filipijnse anti-drugscampagne werd besproken, maar volgens Roque heeft Trump toen 'alleen zijn waardering voor Dutertes aanpak' getoond.

Aanpak drugsprobleem

Daarin is Trump dan in elk geval consequent geweest, want ook in een telefoongesprek in april heeft hij Duterte geprezen voor zijn aanpak van het drugsprobleem. Volgens een uitgelekte transcriptie van dat gesprek zei hij letterlijk: 'Ik wil u feliciteren omdat ik heb gehoord hoe ongelooflijk goed u het drugsprobleem heeft aangepakt.'

Dutertes bloedige drugsoorlog heeft duizenden mensenlevens gekost. Afhankelijk van wie er telt, zijn het er vierduizend, negenduizend, of zelfs dertienduizend geweest: mensen, kinderen vaak nog, die werden verdacht van drugshandel of -gebruik, en die daarom genadeloos werden doodgeschoten door politieagenten en anonieme moordenaars. Duterte heeft die moorden op zijn minst aangemoedigd door de moordenaars amnestie te beloven. Herhaaldelijk heeft hij zelfs opgeschept over hoe hij zelf mensen om zeep zou hebben gebracht. Luttele dagen vóór het bezoek bekende hij nog dat hij als 16-jarige persoonlijk iemand had doodgestoken omdat die verkeerd naar hem had gekeken. Het enige dat Trump maandag na het gesprek over Duterte heeft te zeggen is: 'We have a great relationship.' 

Op de laatste dag van zijn twaalfdaagse Aziëreis woonde Trump in Manilla de Asean-top bij, de top van Zuidoost-Aziatische landen. De jubilerende Asean moest het stellen zonder een omvattende economische boodschap van Trump. Die wilde alleen in de wandelgangen van de conferentie kwijt dat hij na terugkeer in Washington 'een uiterst belangrijke bekendmaking' zou doen.

De bijeenkomst eindigde met het maken van de traditionele foto met alle leiders, hand in hand, naast elkaar. Trump heeft in het verleden voor de camera's de meest pijnlijke en wonderlijke handdrukken laten zien. In die traditie paste zijn hopeloze gehannes om, grimassen trekkend tussen zijn vriend Duterte en de Vietnamese premier Nguyen Xuan Phuc, zijn linkerhand rechts en zijn rechterhand links te krijgen.