Belgische wetenschappers vinden duizenden kleine meteorieten op Antarctica

De twee wetenschappers, Matthias Van Ginneken van de ULB en Steven Goderis van de VUB, trokken voor hun onderzoek naar de Belgische Princess Elisabethbasis, en prospecteerden er het Sør Rondane-gebergte op zoek naar meteorieten met een diameter kleiner dan 2 mm. 

"We hadden erg veel geluk met het droge, heldere, maar koude weer op de Zuidpool", zegt Goderis. "Daardoor konden we onafgebroken op het terrein. Soms moesten we door het ijs kappen om bij de gesteenten te komen. In andere gevallen namen we ijsstalen die we smolten en waarin we dan de micrometeorieten konden oogsten. Uiteindelijk verzamelden we veel meer materiaal dan we voorop hadden durven stellen. Op zowat alle plekken die we vooraf hadden aangestipt voor onze bemonstering, waren hoge concentraties micrometeorieten te vinden."

Zonnestelsel

Micrometeorieten zijn erg belangrijk voor het begrijpen van ons zonnestelsel. Ze bevatten andere informatie en zijn soms anders samengesteld dan de grotere meteorieten die we kennen uit onze musea. Daardoor kunnen ze leiden tot het ontdekken van nog onbekende asteroïden. Het onderzoek moet inzicht geven in de moederlichamen, waarvan de micrometeorieten afkomstig zijn. Verder hopen de wetenschappers meer duidelijkheid te krijgen over de oorsprong en het transport van kosmische stof in de binnenste delen van het zonnestelsel, en over de fysicochemische veranderingen die plaatsgrijpen bij hun doorgang door de atmosfeer. Jaarlijks komt naar schatting 40.000 ton buitenaards materiaal op onze planeet terecht. 

"We gaan proberen om de ouderdom van onze micrometeorieten te bepalen aan de hand van zogenaamde cosmogene nucliden", zegt Goderis. "Een nuclide, een zeldzaam en specifiek type atoom of zijn nucleus, wordt gekarakteriseerd door een welbepaald aantal protonen en neutronen. Wanneer gesteentenmateriaal blootgesteld wordt aan kosmische straling, worden in de loop van soms tienduizenden jaren cosmogene nuclides gevormd. Dat gebeurt als de hoogenergetische straling interageert met de kern van een atoom. Daarbij worden door bepaalde atomen protonen en neutronen afgestoten. Door die zeldzame nuclides te tellen per gewichtseenheid, kan je de duurtijd van blootstelling en zo dus de leeftijd van het gesteente bepalen." 

Collectie

Al sinds 2009 hebben drie Belgisch-Japanse wetenschappelijke expedities meteorieten teruggebracht uit Antarctica. Dat resulteerde in een Antarctische meteorietcollectie van meer dan 1.200 goed bewaarde fragmenten, geconserveerd in het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, een van de grootste collecties in Europa. Met de laatste expeditie wordt de Belgische collectie micrometeorieten op slag ook een heel pak rijker.

"We gaan nu de 105 kilogram verzameld sediment met micrometeorieten in detail bestuderen en de micrometeorieten stuk per stuk bekijken in onze laboratoria aan de ULB en de VUB", zegt Goderis. "Het materiaal dat we meebrachten bevat misschien ook wat interplanetair stof, de fijnste fractie extraterrestrisch materiaal, dat misschien van nog andere reservoirs in het zonnestelsel afkomstig is. Verder gaan we onderzoeken hoe het komt dat er dergelijke concentraties aan buitenaards materiaal kunnen ontstaan op Antarctica en welke mechanismen er aan de basis liggen van die accumulatie."