Dany Verstraeten over de start van VTM: "Vlaanderen onthaalde ons als bevrijders"

De eerste echte nieuwsankers in Vlaanderen: dat zijn en waren Dany Verstraeten en Nadine De Sloovere. Samen presenteerden ze de allereerste uitzending van "VTM Nieuws", een taak die Verstraeten vandaag nog steeds voor zijn rekening neemt. Als echte vedetten beleefden ze de hoogdagen van VTM in de jaren 90. Voor "Dank dat u bij ons was" blikken ze op die tijd terug.

Zowel Verstraeten als De Sloovere werkte bij de openbare omroep vooraleer ze eind jaren 80 de overstap naar de nieuw op te richten commerciële omroep waagden. "Ik ben eind jaren 70 begonnen als muziekreporter bij Radio 1", zegt Verstraeten. "Later ben ik op de verkeersredactie aan de slag gegaan waar ik meewerkte aan een tv-programma rond mobiliteit."

"Toen VTM in de maak was, was ik meteen bijzonder geïnteresseerd. Ik volgde het in alle discretie, zonder mijn collega's in te lichten. Op een bepaald moment heb ik besloten dat ik op die kar zou springen als de kans zich voordeed. Toen Mike Verdrengh naar VTM vertrok, heb ik de sprong gewaagd. Ik ben bij hem en bij Guido Depraetere gaan aankloppen met een voorstel voor een programma over auto's. Mike had meteen andere plannen met mij."

"Hierop heb ik mijn collega's bij de openbare omroep ingelicht. Ze raadden me een overstap onmiddellijk af. "Waar begin je aan? Naar een zender vertrekken die niet eens bestaat?" Ik heb hen toen gezegd dat ik het veel erger zou vinden te blijven en over een jaar spijt te hebben dat ik het niet had gedaan dan naar VTM te vertrekken, zelfs als het op een mislukking zou uitdraaien. Ik wou het risico nemen."

De Sloovere was al veel langer in dienst bij de openbare omroep. "Toen ik 19 was, had 1 van mijn vrienden me voor een stemproef bij de BRT ingeschreven. Plots kreeg ik een uitnodiging om naar het Flageyplein te komen. Ik zat in mijn laatste jaar op school en ik had niks te verliezen, dus ging ik erheen en ik was geslaagd."

"Even later kreeg ik een telefoontje met de vraag of ik voor het programma "Ziet u er wat in?" straatinterviews wou afnemen. Ze hadden geen foto van me, niemand wist hoe ik eruit zag. Aan de telefoon vroeg iemand mij om mezelf te beschrijven. Ik zei: "Ik ben 19 en ik heb lang blond haar". Op de achtergrond hoorde ik iemand zeggen: "Ah nee hé, geen blonde". Ik heb het toen meteen bijgesteld naar donkerblond."

De Sloovere kreeg de job en even later werd ze omroeper, een job die ze 19 jaar zou uitoefenen. Bij een zoveelste discussie over het nut van omroepers, was voor haar de maat vol en klopte ook zij bij VTM aan. "Ik had niks te verliezen. Ik stond op een keerpunt in mijn leven en wist voor mezelf dat ik iets anders wou doen. Ik heb toen bij mezelf gezegd: "Waarom zou ik het niet proberen? Ik ben ongeveer 40, misschien staat een nieuw hoofdstuk te wachten. Zo niet zal ik ook wel op mijn pootjes terechtkomen"."

Bij VTM kwamen Verstraeten en De Sloovere in een heel nieuwe wereld terecht. In tegenstelling tot de BRT, waren uiterlijk en présence plots erg belangrijk. "Aan alle details werd gedacht", zegt Verstraeten. "De kledij moest in orde zijn. Ik heb het zelf ook altijd belangrijk gevonden want om 19 uur kom je ten slotte de woonkamer van mensen binnen. Het is niet meer dan normaal dat je dan correct en mooi bent gekleed. Het is een vorm van beleefdheid en respect voor de kijker."

Voor Verstraeten betekende dat ook dat hij afscheid moest nemen van zijn baard. "Ik heb altijd een baard gehad, al toen ik nog student was in Leuven. De laatste jaren bij de BRT had ik die al wel wat ingekort, maar toen ik bij VTM begon, riep Mike me bij zich en zei hij dat hij 1 probleem had in de aanloop naar de eerste uitzendingen: mijn baard moest weg. Dat verbaasde me."

"Hij zei me dat hij Amerikaanse studies had liggen waaruit bleek dat nieuwsankers met een baard niet konden. Hij heeft me die studies nooit laten zien, ik denk ook niet dat ze bestonden. Ik heb eerst een schermproef met baard gedaan, daarna een met enkel een snor en uiteindelijk een zonder gezichtsbeharing. Bij elke proef zag ik er jonger uit. Met het jongste gezichtje zijn we toen aan het verhaal begonnen."

De Sloovere had meer ervaring met kledij en styling. "Als omroeper bij de BRT kreeg ik een vergoeding voor kleren. Die was zo klein dat ik 3 maanden moest sparen voor een blouse. Mijn moeder was een knappe dame en ze zei: "Het is toch zwart-wittelevisie, we kopen je een donker jurkje en maken 10 verschillende kragen om erop te doen. Met en zonder een strikje, met en zonder manchetten. Ik had 10 keer een ander kleed en het was steeds hetzelfde."

"Voor het programma "Made in Belgium" maakte ik kennis met de Belgische kledingfederatie. Zo werd ik de eerste die met kleren gesponsord was. Dat was [in natura] hé, daar kwam geen geld aan te pas. Ze leenden me kleren en ik gaf die weer. Dat was een fenomenale verandering. Ik was gekleed en goed gekleed en telkens ik op het scherm kwam, had ik iets anders aan."

Na maanden van voorbereidingen was het op 1 februari 1989 eindelijk zover: de eerste uitzending van "VTM Nieuws". "Achteraf kunnen we nog moeilijk inschatten hoe belangrijk die stap was", zegt Verstraeten. "Het was ook goed dat we dat op dat moment niet beseften. Voor het eerst kreeg Vlaanderen televisienieuws dat niet van de openbare omroep kwam. Het embargo dat decennia had bestaan, was doorbroken."

"Ik denk dat we die avond toch met enige doodsangsten aan de uitzending zijn begonnen. Nadien waren we tevreden dat het zonder technische problemen was gelukt. We hebben flessen champagne ontkurkt gewoon omdat we de stap hadden gezet. Wat de gevolgen van die stap zouden zijn en hoe Vlaanderen die zou inschatten, wisten we toen nog niet. Maar de stap was gezet en dat was belangrijk."

"Ik was uiteraard erg zenuwachtig voor die eerste uitzending omdat er zoveel van afhing", herinnert De Sloovere zich. "Daarop was zo gefocust met affiches, aankondigingen in kranten en weet ik veel. Ik dacht: "Als het fout loopt, zijn we de pineut". Dus het kon en het mocht niet fout lopen."

"Je zag de spanning bij iedereen. Toen we van de redactie naar de studio vertrokken, hing er een loden stilte. Het zwaard van Damocles hing boven ons. Het was een zenuwslopend moment voor iedereen, voor de mensen van de productie, voor de mensen van de techniek."

Inhoudelijk maakte VTM weinig indruk met de eerste nieuwsuitzending, onder meer door een item met een knipoog over de prijs van primeurtomaten. Het duurde echter niet lang vooraleer "VTM Nieuws" een hoge vlucht nam en Vlaanderen "Het Journaal" op de openbare omroep massaal links liet liggen. Terwijl de BRT in de Wetstraat bleef kamperen, trok VTM de kaart van de Dorpstraat.

"Het succes was veel groter dan we zelf hadden durven te vermoeden", zegt Verstraeten. "Vlaanderen onthaalde ons bij wijze van spreken als bevrijders, als verlossers. We hadden de Vlaamse kijker bevrijd van het juk van die openbare omroep, bevrijd van de verplichting om naar Nederland te kijken. De Vlamingen hadden een eigen stem gekregen. Eigenlijk kan je zeggen dat VTM de kijker had uitgevonden."

"Van in het begin heeft VTM het register van onderwerpen opengetrokken. De openbare omroep was een beetje een officiële spreekbuis. Onderwerpen uit de Wetstraat of van de vakbond kregen ruim te tijd, maar andere onderwerpen werden eigenlijk genegeerd. Wij hebben dat opengetrokken, onder meer met justitie, met ongevallen, met lichte cultuur."

"Ik denk dat je een televisienieuws met een krant kan vergelijken. Die beslaat alle mogelijke registers en een televisienieuws moet dat ook doen. Ik wil weten wat in binnen- en buitenland gebeurt. Ik wil in grote lijnen weten wat op sportvlak gebeurt. Ik wil weten wat op vlak van justitie en cultuur gebeurt. Een nieuwsuitzending moet een algemeen beeld geven van wat aan het gebeuren is. Het heeft enige tijd geduurd vooraleer dat besef ook aan de Reyerslaan is doorgedrongen."

"Mensen hadden eindelijk iets gevonden dat bij hen aansloot", zegt De Sloovere. "Je kon daarover denigrerend doen en zeggen: "Ja maar, dat zijn de gewone mensen. Professoren en zo kijken daar niet naar". Ze keken er allemaal naar! Waarom? Omdat het verfrissend was. De tijd van iedereen de les te lezen was voorbij."

Terwijl bij de BRT zo goed als elke journalist in een beurtrol "Het Journaal" presenteerde, maakte VTM van Verstraeten en De Sloovere meteen vaste ankers van "VTM Nieuws". "Dat bestond bij ons nog niet", zegt De Sloovere. "Amerika werkte wel al met de anchorman en anchorwoman en bij VTM kozen ze om ook met vast presentatoren te werken. Een binding dus, een ankerpunt waarvan je zegt: dat is het nieuws van die zender met die persoon."

"Het paste binnen het totaalconcept dat Mike en Guido voor VTM hanteerden", zegt Verstraeten. "Ze wilden vaste gezichten in programma's, maar ook in het nieuws. Dat nieuws veranderden ze ook van tijdstip. Wie heeft het ooit in zijn hoofd gehaald om het om 19.45 uur te geven? We wilden het meer op het ritme van de Vlaming afstemmen en kozen voor 19 uur als richtsnoer, met vaste gezichten, stijlvolle kledij en moderne decors. Het speelt allemaal een rol. De verpakking is ook belangrijk. De openbare omroep is daarna in die richting gevolgd."

Verstraeten en De Sloovere waren niet alleen anker, ze waren ook echte vedetten. "Mike en Guido stonden daarop", zegt Verstraete. "Koen Wauters had altijd foto's bij om uit te delen, maar wij ook. De kijkers wisten niet wat hen overkwam met toegankelijke televisiemensen. De drempel was laag."

"Ik kan me niet voorstellen dat de kijker vroeger "Dag Walter!" tegen Walter Zinzen had gezegd, maar vanaf de eerste dag was ik gewoon Dany voor de Vlamingen. Wij praatten de taal van die Vlamingen. We brachten wat hen interesseerde, we probeerden ze dicht mogelijk bij hun leefwereld te staan. Dat speelde mee in dat succes."

"Bij de BRT was ik al 19 jaar op het scherm geweest, maar daar bestond geen vedettencultus", zegt De Sloovere. "Iedereen was gelijk. Bij VTM waren de schermgezichten vedetten, maar de mensen waren altijd heel lief, heel vriendelijk en heel enthousiast."

"VTM Nieuws" had zijn succes voor een groot deel te danken aan rechtstreekse verslaggeving ter plekke, toen nog een nieuwigheid. "We waren bij de eersten in Europa om 4 satellietwagens aan te kopen", zegt Verstraeten. "De Reyerslaan reageerde daar meesmuilend op. "Die van VTM zijn daar weer met hun muggenvangers", zeiden ze als we onze schotel openklapten."

"Die wagens waren behoorlijk visionair van Mike. Hij besefte dat we die nodig hadden. Ze hebben het nieuws enorm veranderd. Opeens kon je rechtstreeks gaan van om het even waar te velde. Op de plaats van het gebeuren kon je rechtstreeks interventies doen. Op die manier hebben we snelheid in het nieuws in Vlaanderen geïntroduceerd."

Samen met die snelheid loodste VTM ook emotie het nieuws binnen. "Emotie was vroeger bijna een vloek op de nieuwsdienst van de openbare omroep", zegt Verstraeten. "Emotie hoorde daar niet thuis. Wij hebben emotie wel toegelaten, niet alleen qua onderwerp, maar ook qua uitstraling. Onze ankers mochten mensen van vlees en bloed zijn die binnen bepaalde grenzen emoties mochten tonen."

"Als een onwaarschijnlijk bloedbad gebeurt in een oorlog in de Balkan met een aanslag op de markt met verschrikkelijke beelden, dan mag je als anker laten zien dat je ook onder de indruk bent. Of van een aangespoeld vluchtelingenkind op een strand een de Middellandse Zee. Vroeger mocht dat niet, maar nu wel. Emotie is niet fout."

"Nieuws is emotie", zegt De Sloovere. "Je kan dat niet loskoppelen. Goed nieuws of slecht nieuws, je hebt altijd een emotie bij nieuws. Als wij de kijker emotioneler hebben geraakt, komt dat misschien omdat wij een ruimere kijk hadden, omdat wij misschien meer vanuit de mens zijn gaan denken in plaats vanuit de journalist alleen."

"VTM heeft de BRT wakker geschud. Die had te lang autonoom en zonder concurrentie gewerkt. Door VTM heeft de nieuwsdienst van de openbare omroep in de ogen doen wrijven zodat hij opnieuw fris en op een andere manier naar het nieuws keek. Een manier die kijkers beter aanvoelen, beter verteren en liever zien."

Voor Verstraeten is de dood van koning Boudewijn op 31 juli 1993 een van de belangrijkste momenten waarop "VTM Nieuws" "Het Journaal" de loef afstak, zowel op vlak van snelheid als van voeling met de samenleving. "'s Nachts werd ik uit bed gebeld met het nieuws dat Boudewijn was overleden. Om 5 uur kwam ik op de redactie aan, het was een zondagochtend. Mike en Guido waren hier al, net als de directeur informatie. Om 5 uur waren ze al aan het nadenken over wat we die dag zouden doen."

"Van 's morgens vroeg zouden we extra nieuwsuitzendingen brengen. We pasten de hele programmatie aan en schrapten die dag alle reclameblokken. Iedereen die op het scherm kwam zou op dezelfde manier gekleed zijn, met een wit hemd en een zwarte das. Dat totaalconcept legden de bazen die ochtend al om 5 uur vast."

"Groot was onze verbazing dat aan de Reyerslaan niks gebeurde terwijl wij al met extra nieuwsuitzendingen bezig waren. De BRT zond gewoon "Samson en Gert" uit. Ik denk dat het tot 11 uur duurde vooraleer daar een extra "Journaal" te bespeuren was. Op zulke nieuwsfeiten moest je toch sneller reageren. Ik denk dat de kijker dat ook heeft geapprecieerd want toen zijn we marktleider geworden. Het was een scharniermoment. De kijker besefte dat VTM korter op de bal speelde."

Hier slaat Verstraeten de bal evenwel mis. Het klopt dat de BRT in de ochtend van 1 augustus 1993 "Samson en Gert" uitzond, maar de nieuwsdienst maakte wel degelijk verschillende extra uitzendingen van "Het Journaal". De eerste was al om 8 uur te zien (zie video onder).

Intussen heeft VTM de positie van marktleider opnieuw aan de VRT moeten afstaan. "Ik denk dat we moeten toegeven dat we in de loop der jaren soms iets te veel de Dorpstraat gingen opzoeken", zegt Verstraeten. "Soms bleven we iets te veel onder de kerktoren hangen en vergaten we dat in de Wetstraat en in het buitenland ook wel belangrijke zaken bezig waren."

"Het is altijd een slingerbeweging. We zijn niet uit die Dorpstraat weggetrokken, maar je merkt toch dat de kijkers een ruimere interesse hebben voor wat in de wereld gebeurt met alle communicatiemiddelen die we nu hebben. Op dat vlak zat de openbare omroep de voorbije jaren beter. Wij moesten naar een evenwicht zoeken."

"De slingerbeweging van de kijkcijfers is soms frustrerend. We hebben de smaak geproefd van marktleider te zijn. Als je weer naar de 2e plek wordt verdrongen, kijk je toch met enige ontgoocheling naar de kijkcijfers. Vandaag hebben we een gezond gevecht om de kijker tussen de 2 omroepen, zelfs in die mate dat Vlaanderen geen plaats meer heeft voor een 3e speler."

Intussen is Verstraeten bijna 30 jaar nieuwsanker, een uitzonderlijk lange periode naar Vlaamse en zelfs internationale normen. "Als ik deze job in de VS zou doen, was ik nu nog maar 10 jaar bezig. Ik ben begonnen toen ik 33 of 34 was. Op die leeftijd ben je in de VS nog lang geen hoofdnieuwsanker. Daar moet je letterlijk al grijs haar hebben voor ze je die functie geven."

"In de VS hebben ze helemaal geen probleem met iemand van 65 of zelfs 70 die het nieuws presenteert. Dat hebben ze juist graag. Als je bij ons die leeftijd nadert, willen ze je door jong bloed vervangen. In de VS ligt het helemaal anders. Je begint veel later en je mag langer blijven. Bij ons kan je als anker veel vroeger beginnen en is het de vraag hoe lang je het kan volhouden."

Zelf kan of wil Verstraeten niet voorspellen hoe lang hij nog doorgaat. "Veel heeft te maken met hoe het nieuws de komende jaren zal evolueren. Ik weet het niet. Mensen krijgen informatie via alle mogelijke kanalen binnen. Mijn dochter van 16 komt 's ochtends bij het ontbijt en zegt: "Ah papa, er is iets gebeurd in New York". Op dat moment heeft ze nog geen radionieuws gehoord of televisienieuws gezien, ze heeft het puur van Facebook. Voor mij is dat onbegrijpelijk want ik hang nog altijd aan de klassieke nieuwskanalen vast."

"Ik denk dat het in de toekomst moeilijker en moeilijker wordt voor ons om de kijker met televisienieuws te bereiken, maar als die kijker in de stortvloed aan informatie toch enige orde wil hebben, dan hoop ik dat zij of hij om 19 uur naar "VTM Nieuws" of "Het Journaal" grijpt. Om orde in die stroom te brengen, is grijs haar op zijn plaats en zullen mensen als Martine Tanghe meer dan ooit op hun plaats zitten."

Ook De Sloovere plaatst Tanghe op een voetstuk. "Voor mij is ze een vrouw uit 1 stuk. Ze heeft haar eigen specifieke karakter waardoor ze erg sterk is. Ze heeft dé manier om op de juiste toon iets te zeggen. Ze toont emotie, niet te veel, niet te weinig. Ze vergist zich zelden of nooit. Ze is een echte journalist met de bagage van een journalist."

"Ik heb een enorme bewondering voor Martine. Daarmee wil ik niks negatief over de andere collega's zeggen, maar ze ligt me na aan het hart omdat we een beetje generatiegenoten zijn en omdat we veel hebben meegemaakt op de BRT. Elk in ons eigen hokje hebben we het zien veranderen en groeien. Daarom vind ik het zo fijn dat ik durf te zeggen dat ik Martine helemaal bovenaan mijn lijstje zet."