Oogjes toe, schoolstress weg, zegt de goeroe
Een schooltijd zonder stress, creatievere en slimmere leerlingen, wereldvrede zelfs: niet verwonderlijk dat de boodschap van Ashley Deans over de effecten van transcendente meditatie aanslaat bij leerkrachten en studenten. 'We moeten als school steeds meer op onze hoede zijn.'
"Wie heeft er ooit last gehad van stress tijdens zijn schooltijd?" Tientallen handen gaan de lucht in. De Vlaamse leerkrachten, ouders en studenten voor wie Ashley Deans zijn lezing houdt, herkennen zich volop in de eerste vraag die hij aan zijn publiek stelt. Goed nieuws, zegt Deans, want vanaf nu zal stress op school verleden tijd zijn. Leerlingen zullen slimmer, rustiger, creatiever en aangenamer worden. Enige voorwaarde: de techniek van transcendente meditatie (TM) leren. Twee keer per dag vijftien minuten TM, en de rest volgt vanzelf.
Wat die TM-techniek precies inhoudt, wordt tijdens de eerste gratis lezing niet verteld. Foto's van kinderen met gesloten ogen moeten een tip van de sluier lichten. Deans heeft het ook nog over vier niveaus van bewustzijn, over onze geest die we op volledig natuurlijke wijze zijn eigen weg moeten laten gaan (door ons juist niét te concentreren), en over het Nederlandse woord 'onderwijs', dat volgens hem perfect uitdrukt wat onderwijs moet zijn: "Underneath you are wise."
Om TM in het onderwijs te integreren, moeten leraren een stappenprogramma volgen. Eerst leren de schooldirecteur en enkele leerkrachten TM, daarna de andere leerkrachten, dan worden de ouders ingelicht, en ten slotte moeten de twee periodes van stilte een deel worden van het curriculum.
Het hele programma kost 1.200 euro, maar speciaal voor Vlaamse leerkrachten is er een prijsje van slechts 450 euro bedongen. Met dank aan de David Lynch Foundation, die het programma ook gratis wil uittesten op één school in Vlaanderen, liefst een probleemschool. Blijkt het programma te werken, dan vragen ze de regering om de kosten terug te betalen. Indien niet, dan zijn de kosten voor de Foundation.
Geheel onjuist
Deans is naar eigen zeggen directeur van de eerste school ter wereld waar het programma van 'stressvrije scholen' werd uitgetest, in Iowa in de VS. Twee uur lang schermt hij met wetenschappelijke studies, die het effect van TM moeten aantonen. Maar: "De beweringen van de TM-beweging betreffende de wetenschappelijk vastgestelde superioriteit van haar vorm van meditatie zijn geheel onjuist", concludeert het dossier over de Maharishi-beweging bij het Informatie- en Adviescentrum inzake de Schadelijke Sektarische Organisaties (IACSSO). Maharishi Mahesh Yogi riep veertig jaar geleden de techniek van transcendente meditatie (TM) in het leven.
"Ik ben niet vertrouwd met TM", reageert Filip Raes, docent psychologie aan de KU Leuven, "maar als men beweert dat TM álle symptomen van stress zal doen verdwijnen, dan frons ik mijn wenkbrauwen. Dat soort van claims kun je als echte wetenschapper zelfs niet maken. Geloof mij, stress gaat nooit helemaal verdwijnen."
Overigens is TM ook dé oplossing voor wereldvrede, zegt Deans in een gesprek vlak voor de eerste lezing die hij in de Gentse VIP-school geeft. "Het is voldoende dat de vierkantswortel van 1 procent van de bevolking in een land TM beoefent om wereldwijd vrede te krijgen en misdaad uit te roeien. Hoe meer mensen, hoe beter natuurlijk."
Geestelijk welzijn
De Maharishi-beweging zocht al in 2007 en 2010 contact met het Vlaamse onderwijs. Tijdens hun huidige tournee in Vlaanderen bereikten ze naar eigen zeggen minstens 4.000 ouders, leerlingen en directies. Op zijn minst zijn het er honderden, te oordelen naar het aantal aanwezigen op de lezingen in Brussel en Gent die Deans er dinsdag en woensdag hield.
"Meer dan vroeger zijn scholen een plaats geworden waar privé-initiatieven hun product aan proberen te slijten", klinkt het bij de directie van de Gentse VIP-school. "Voor alle duidelijkheid: wij verhuren als stadsschool onze lokalen aan derden, ik ben het niet noodzakelijk eens met de inhoud van de lezing die hier werd gegeven. Stress, burn-out, seksuele opvoeding: noem een thema en er is een commercieel initiatief dat oplossingen biedt. Daar zitten soms ook goede dingen tussen, maar we moeten steeds meer op onze hoede zijn."
"Ik ben een grote voorstander van aandacht voor het geestelijk welzijn van jongeren", reageert Filip Raes. "Dat staat overigens ook in de eindtermen. Maar scholen moeten wel waakzaam zijn. Misschien hebben directies of individuele leerkrachten te weinig expertise om elke zogezegd wetenschappelijke methode correct in te schatten, maar de CLB's, waar gediplomeerde psychologen werken, moeten dat wel kunnen inschatten en evalueren."
"Wij hebben de uitnodiging van 'stressvrije scholen' ook in onze mailbox gekregen", zegt Inge Van Trimpont, CLB-arts bij het gemeenschapsonderwijs. "We mogen scholen niet zeggen wat ze moeten doen, maar we willen graag advies geven. In het geval van TM is dat nog niet gebeurd. Het staat op ons to do-lijstje om het nader te bekijken."